Wp/prs/آقچه

                               نوم نيره خڍا

آقْچه، شهرکی تجاری و مرکز بخشداریی به همین نام از ولایت جوزجان در شمال افغانستان، با ْ66 و َ9 و َ48 طول شرقی و ْ36 و َ5 و َ40 عرض شمالی. جمعیت بخشداری آقچه بر طبق آمار 1358ش/1979م، 000‘62 نفر است که از ترکمنها، ازبکها،تاجیکها و مردمانی از اقوام دیگر تشکیل می‎شود و به زبانهای فارسی، ترکی و حتی عربی مُفرّس ـ در روستای سلطان آرِغ ـ سخن می‎گویند. این بخشداری علاوه بر شهر و روستاهای تابعة آقچه، شامل دهستانهای فیض‎آبادِ مِنْگَجِک و مردیان نیز می‎شود. بخشداری خانقاه نیز که در مجاورت آن قرار دارد سابقاً جزو دهستانهای آقچه بوده است. نام اقچه در آثار موجود، اول‎بار در سدة 11ق/17 آمده است. در این منابع آن را شهرکی مستحکم و دارای دژی نظامی معرفی کرده‎اند. این شهر که یکی از خان‎نشینهای امارت بخارا بود در سدة 13ق/19م به تصرف امیردوست محمدخان درآمد و در اواخر همین سده بر اثر اغتشاش و درگیریهای نظامی به‎ویژه تهاجم محمداسحاق‎خان در ربیع‎الثانی 1286ق/1869م و قحطی پس از آن، متحمل خساراتی شد. از این پس شهر روی به ویرانی نهاد چنانکه در 1303ق/1886م تقریباً خالی از سکنه گردید و در 1325ق/1907م شمار منازل مسکونی در شهر و روستاهای مجاور از 300 تجاوز نمی‎کرد. آقچه در بین سالهای 1335ق/1916م و 1355ق/1936م با ورود پناهندگان ازبک و ترکمن از آسیای مرکزی رو به آبادی نهاد. در 1355ش/1976م شهری جدید در جنوب نهر آقچه (که از بَلخاب کشیده شده) ساخته شد و اکنون تأسیسات اقتصادی و رفاهی آن در مسیر جادة کاروان‎رو قرار دارد و و محل دیدار کشاورزان و دامداران اطراف است. محصولات آقچه انواع غله و میوه است و قالی ترکمنی و پوست قراکُل آن شهرت دارد و از لحاظ پرورش اسب و گوسفند به‎ویژه گوسفند قراکُل معروف است. بافت قالی و اَلَچه (نوعی جاجیم) و پتو که اغلب کار زنان است، صنایع محلی آقچه را تشکیل می‎دهد و باعث جلب جهانگردان شده است. شمار دکانهای آقچه که در یک سدة پیش در اطراف دژ قرار داشت و بیش از 120 باب نبود در 1356ش/1977م از 000‘1 باب تجاوز می‎کرد. این شهرداری مسجدجامع بزرگ و امکانات رفاهی است.

مآخذ:

• آریانا؛ اردو دایره‎المعارف اسلاميه،
• محمدآصف فکرت